WaarkomtdeLeuvenseclub?

In 2020 startten Nachtplan en Stad Leuven samen met Miss Miyagi het traject ‘Waar komt de Leuvense club?’: de start van een zoektocht naar de locatie voor een nieuwe Leuvense nachtclub.

Het doel? Geen onderzoek dat ergens in een archief beland, maar eindelijk een locatie vinden waarmee aan de slag kan worden gegaan richting realisatie. Geen gemakkelijke opdracht in een dichtbevolkte en dure (studenten)stad. De vraag was er, maar het aanbod bleef meer dan tien jaar uit. 

De infrastructuur waar een nachtclub zich in vestigt bepaalt de ziel van de club en is daarom van groot belang. Toch liggen interessante en karaktervolle locaties niet voor het grijpen in Leuven. Om zeker te zijn dat elke mogelijke optie in Leuven gevonden werd, trokken we de zoektocht opnieuw zo breed mogelijk open. Daarbij was jouw input van cruciaal belang!

Aan de hand van verschillende workshops en het online ‘huntintg’ platform waarkomtdeleuvenseclub.be vroegen we aan alle betrokkenen om hun droomlocaties voor een Leuvense club in te zenden. Op basis van deze input stelde Miss Miyagi een lijst van meer dan 100 potentiële clublocaties op.

Een échte nachtclub

Om deze longlist te kunnen screenen schreef Nachtplan een eerste visie op een hedendaagse nachtclub neer. 

Een echte nachtclub is een plek met een eigen identiteit, die zich onderscheidt vanwege haar inrichting, artistiek programma en impact op het creatief, stedelijk weefsel. Een echte nachtclub brengt een straf, internationaal programma naar haar stad en is op haar beurt een springplank voor talent van eigen bodem. Het is een plek waar niet alleen muziek en dans, maar ook kunst, mode, design, architectuur en sociale ontmoeting samenkomen. Een club is anno 2022 veel meer dan een zwarte doos. Ook overdag is een nachtclub (lokaal) verankerd in de samenleving door aanvullende activiteiten zoals bijvoorbeeld muziekstudio’s, ateliers, horeca- of sportfuncties.

In het voorjaar van 2021 onderzocht Miss Miyagi de technische en inhoudelijke haalbaarheid van deze geselecteerde gebouwen.

Wat is er allemaal nodig om dit gebouw om te bouwen tot een nachtclub die de definitie onderschrijft? Een richtinggevende, objectieve score op basis van 5 parameters was de basis voor de high-level screening van 100 potentiële locaties:

• Beschikbaarheid (korte- en lange termijn)

  Eigenaarschap, ambities, huidige invulling, …

• Bereikbaarheid

  Toegankelijkheid, lokale en nationale bereikbaarheid, …

• Betaalbaarheid

  Huur- en aankoopopties, kosten werkzaamheden, impact op uitbatingsmodel, …

• Planologische context

  Bestemming locatie en site, lange- en kortetermijnsontwikkeling, vergunningsmogelijkheden, …

• Gebouw en typologie

  Staat van gebouw, veiligheid, aantrekkelijkheid & bruikbaarheid ruimtes, akoestische ingrepen, …

De valkuilen van objectiviteit

Een objectieve screening van de meer dan 100 ingezonden locaties zorgde voor een eerste schifting. Wanneer een pand nog in gebruik of niet vergunbaar is, of de eigenaar gewoon geen interesse heeft, stopt het daar. Deze locaties konden dus relatief snel geschrapt worden van de lijst.

Bij andere locaties botste onze aanpak al snel op zijn limieten. Met deze manier van werken probeerden we het ontastbare tastbaar te maken. Aan het nachtleven hangt namelijk een groot stuk subjectiviteit en vrijheid - een bepaald gevoel dat even bepalend is of een locatie in aanmerking komt of niet, maar zich niet in tabellen laat gieten. Om verder te gaan met de screening van deze panden moesten er keuzes gemaakt worden. We gingen terug naar de essentie van onze zoektocht. 

• Eerst moesten we beslissingen maken rond de vorm en inhoud van de club: Wat voor club willen we? Voor wie? Welke uitstraling moet die dan hebben?  

• De stedelijke context was ook een belangrijke factor. Zijn er al ontwikkelingsplannen voor de buurt? Past een nachtclub binnen dit bredere plaatje? Welke politieke ambities spelen mee?  

• Aan een locatie hangt ook een prijskaartje. Hoe veel kost het om deze locatie om te bouwen tot club en welke impact heeft dit op de invulling ervan? 

Een plek in de Leuvense nacht

Het centrale doel van de nieuwe club is om het Leuvense nachtleven te verbeteren. Daarom drong er zich ook een grondige analyse van het nachtleven op. Wat ontbreekt er nog in de Leuvense nacht?

Of eerder, wie heeft nog geen plek in het huidige nachtleven? We kwamen tot de conclusie dat drie verschillende doelgroepen, elk met hun eigen noden, een plek in het nachtleven missen. Leuven heeft dus nood aan niet één, maar aan drie verschillende nachtclubs.

• Een fuifzaal voor Leuvense studenten

Een centraal gelegen polyvalente ruimte die gebruikt kan worden door verschillende verenigingen en voor verschillende activiteiten. Zo’n plek zou best ontwikkeld en beheerd worden door partners als LOKO en KU Leuven, eventueel aangevuld door de stad Leuven. De nood aan nachtinfrastructuur bij studentengroepen is hoog.

• Een brede club voor een groot en gemengd publiek.

Een ambitieuze en hoogstaande nachtclub met een (inter)nationale uitstraling, een grote capaciteit, een breed programma en breed publiek. Omwille van de grote investeringen, zou de club best getrokken worden door verschillende partners, met een eerder commercieel verdienmodel.

• Een club als community builder voor Leuvense jongeren.

Deze nachtclub staat centraal in de ontwikkeling van de Leuvense jongerencommunity. Het moet een plek zijn waar de drempel laag en de betrokkenheid groot is. De gemeenschap geeft de plek en inhoud mee vorm - daarom lijkt een sociaal uitbatingsmodel het best bij deze club te passen.

Met de deze conclusies stapten we in deze tweede fase van de zoektocht naar het stadsbestuur.

Richting realisatie

Er ontbreken dus drie soorten clubs in Leuven. Nachtplan gaat aan de slag met één van deze drie type nachtclubs, namelijk de club als community builder voor Leuvense jongeren(cultuur). 

We definiëren deze club als een echte nachtclub met een eigen identiteit, inrichting en artistiek programma. Deze club brengt een straf muziekprogramma naar haar stad, maar is vooral ook een springplank voor talent van eigen bodem. 

Voor en door Leuvense jongeren

Een nachtclub voor en door Leuvense jongeren die de plek mee vormgeven op alle niveaus: van programmatie en inrichting tot aanvullende functies en beheer.

Niet alleen voor muziek en dans, maar ook op vlak van kunst, mode, architectuur en sociale ontmoeting. Zo creëert de club de nodige ruimte voor het ondersteunen en bedienen van de community waarvoor ze bedoeld is.

Waarom net deze club? Omdat Nachtplan de unieke kans krijgt om met publieke middelen een nachtclub voor jongeren te creëren. Dat is wat deze toekomstige Leuvense club extra bijzonder maakt: het kan de ontbrekende schakel zijn tussen het bestuur die de plek mogelijk maakt en een authentieke community die ze zelf vormgeeft.

Van honderd naar zes

Met een hernieuwde blik op onze inhoudelijke missie verscherpten we de zoektocht. 

Om een locatie te vinden voor een nachtclub als community builder voor Leuvense jongeren, moeten we extra belang hechten aan bepaalde aspecten om deze inhoudelijke missie te bewaren. Daarom gingen we op zoek naar extra parameters die het potentieel van de overblijvende clublocaties beter in kaart konden brengen. 

Met deze parameters en de feedback van verschillende stadsdiensten, reduceerden we de lijst van 100 plekken tot een shortlist van zes locaties. Rond deze plekken werden vervolgens politieke onderhandelingen opgestart. Eén van die zes locaties zal de toekomstige locatie worden voor de nieuwe club.

Extra parameters

Timing

Is de locatie op korte termijn beschikbaar en bruikbaar? Na meer dan tien clubloze jaren is een gunstige timing prioritair. Uitstellen is geen optie meer. 

Ruimtelijke vrijheid

Een karaktervolle locatie met uitstraling is belangrijk - ruimte voor experiment binnen die locatie nog veel belangrijker. Daarom liefst geen statische of té propere ruimtes, maar wel een flexibele plek die het toelaat om getransformeerd te worden in functie van noden, ideeën of tendensen.

Inhoudelijke vrijheid

Inhoudelijke vrijheid verwijst naar het bewaren van de missie van de club als community builder. De zachte werking, waarbij de gemeenschap betrokken wordt in het project, primeert. Locaties waar er dus te veel op inhoud ingeboet moet worden, zijn dan ook niet geschikt. 

Denk bijvoorbeeld aan plekken waar er zowel ruimtelijk als inhoudelijk te veel rekening gehouden moet worden met partners die moeilijk verenigbare standpunten of activiteiten hebben.

Financiële vrijheid

Is het communitybuildende project financieel levensvatbaar? Welk haalbaar en realistisch uitbatingsmodel zorgt ervoor dat de inhoudelijke vrijheid niet in gevaar komt? 

De kost van een locatie zal bepalen hoe commercieel de invulling ervan moet zijn. Te veel zaalverhuur of externe activiteiten die niet in lijn liggen met het project zorgen ervoor dat de inhoudelijke en ruimtelijke vrijheid van de jongeren zelf in het gedrang komt. 

Comenius

Van honderd naar zes. Na vele discussies en denkwerk, door vragen scherp te stellen en te (her)definiëren, konden we het inhoudelijke deel van de zoektocht afronden. In het tweede deel van het traject onderzochten en onderhandelden we over de mogelijkheden van de zes laatste panden. De komende twee weken loodsen we jullie - in alfabetische volgorde - door deze zes locaties. 

De eerste locatie op die lijst is het Comeniusgebouw. Dit art-decogebouw aan het begin van de Tiensevest is een voormalige meisjesschool dat al een lange tijd geen vaste invulling kent. Een prachtige locatie met verschillende spraakmakende ruimtes - met wat verbeelding zie je hier al mogelijkheden voor een nachtclub in de kelder, ateliers in de klaslokalen en open airs op het binnenplein. In 2017 zocht de stad naar een nieuwe bestemming van het gebouw, waarna er verschillende creatieve bedrijven en organisaties tijdelijk onderdak kregen. 

Realisatie

Er een nachtclub realiseren blijkt helaas niet simpel. Het is een gebouw met een grote erfgoedwaarde omwille van zijn rijke geschiedenis en authentieke afwerking met allerlei dure materialen. Ook ontbreken er nooduitgangen in de kelder - de meest logische plek om de club te huisvesten - en clashen enkele ingrepen qua brandveiligheid met de bescherming van het erfgoed. Renovaties doorvoeren bleek ook allerminst een evidentie en zou bovendien een stevig budget vragen. Op die manier komen de ruimtelijke en financiële vrijheid van de club in het gedrang. 

Toch is vooral timing het grootste obstakel: op middellange termijn zal het gebouw omgetoverd worden door de stad als ‘International House of Leuven’: een dienstencentrum voor internationals (en hun gezinnen) die in Leuven neerstrijken - waardoor zowel de ruimtelijke als inhoudelijke vrijheid van de club ingeperkt zouden worden. Op korte termijn kunnen er wel eenmalige, kleinschalige (muziek)evenementen in de kelders plaatsvinden. Op die manier reikt de stad toch de hand uit naar initiatieven die - zeker in deze tijdelijke invulling - de locatie willen benutten.

Infrabel

Locatie twee op onze shortlist: de voormalige museumbewaarplaats van Infrabel/NMBS. 

Aan de noordkant van het station van Leuven bevindt zich een grote loods, momenteel in gebruik als opslagplaats voor spoorwegbeheerder Infrabel. De locatie is goed bereikbaar, heeft weinig buren, veel uitstraling en kent diverse typologieën en ruimtes. De grote hal, kleinere kamers en open buitenruimte bieden mogelijkheden voor verschillende soorten activiteiten, zowel ‘s nachts als overdag. Dit alles maakt het één van de favoriete potentiële clublocaties, zowel van ons als van stad Leuven. 

Realisatie

Onderhandelingen met Infrabel werden opgestart, maar verschillende obstakels voor de realisatie van een club doken op. De loods heeft namelijk stabiliteitsproblemen en zit vol asbest, wat vraagt om een totaalrenovatie om nog maar aan de nodige basisveiligheid te voldoen. Beschikbaarheid op korte termijn is eveneens uitgesloten, de eigenaar is niet overtuigd dat activiteiten van de nachtclub parallel zouden kunnen lopen met de bestaande activiteiten. 

Het gebouw maakt ook deel uit van het masterplan “Knoop van Kessel-Lo”, een ontwikkelingsplan in volle ontwerpfase met waardevolle opportuniteiten voor verschillende spelers. Eigenaar Infrabel houdt zijn troefkaarten stevig in handen en kon momenteel geen beloftes maken richting Nachtplan en stad Leuven. Het gebouw wordt meegenomen in de zoektocht naar een potentiële clublocatie op lange termijn.

De Bond

Ondergrondse plekken zoals parkings, treinstations en tunnels bleken al vaker een interessante setting voor een nachtclub - denk maar aan C12 in Brussel.

Ondanks hun beperkte zichtbaarheid en gelimiteerde mogelijkheden tot buitenruimte, kunnen deze spraakmakende locaties vaak een goed geïsoleerde en centrale plek bieden in een dichtbevolkte stad.   

Daarom zit ook Parking De Bond bij de laatste zes potentiële clublocaties. Deze ondergrondse parking onder het Martelarenplein zou een inspirerende en innovatieve locatie voor een nachtclub kunnen zijn. 

Realisatie

Ook op vlak van uitbating en ontwikkeling zijn er enkele stevige vraagtekens. Er zijn weinig aanvullende programma’s mogelijk op een ondergrondse locatie waardoor de huur van de plek laag moet zijn. Een andere mogelijkheid om het financiële plaatje enigszins recht te trekken is om heel frequent te programmeren, maar de vraag is of dit wel doenbaar en wenselijk is.  

Hoewel de locatie uitnodigt om inhoudelijk, ruimtelijk en financieel verder na te denken, zijn politieke onderhandelingen met uitbater Q-Park op dit moment niet gewenst bij het stadsbestuur. Het herbestemmen van parkings in een stad met een nieuw mobiliteitsplan waarbij wordt ingezet op een autoluwe binnenstad zorgt voor weinig animo aan de onderhandelingstafel. Op korte termijn zal hier dus geen nachtclub verrijzen.

Marie Thumas

Achter de oude Marie Thumas-fabriek aan de Vaartkom staat een gebouw dat vroeger diende als smederij van de voormalige conservenfabriek. Het is niet moeilijk om het nachtclub-potentieel in dit langwerpige en hoge gebouw te zien. 

Ontwikkelaar Revive plant er het oude fabrieksgebouw te verbouwen en onderdak te bieden aan allerlei ateliers en creatieve bedrijven, waardoor er zeker interessante ruimtelijke en inhoudelijke aanvullingen met een nachtclub mogelijk zijn. 

Realisatie

Helaas geeft Revive de voorkeur aan een herbestemming die de ruimtes overdag gebruikt. Op lange termijn zullen er ook residenties op de site komen, wat zou botsen met een nachtprogramma. Ondanks de politieke wil om onderhandelingen op te starten, werd de deur langs de andere kant vrij snel gesloten. Zowel op korte als lange termijn liggen hier weinig mogelijkheden.

Ruimtelijk

Stelplaats straalt op dit moment al jongeren(cultuur), experiment, vrijheid en nachtleven uit. Ook qua ligging, karakter en huidige invulling scoort de plek goed.

Toch maakte Stelplaats initieel geen deel uit van onze shortlist. Hebben we nu echt zo lang gezocht naar een mogelijke locatie voor een nieuwe nachtclub om uiteindelijk uit te komen bij Stelplaats? Oude wijn in nieuwe zakken, was onze eerste reactie. Maar wie voorbij de initiële scepsis en naar de inhoudelijke missie kijkt, ziet een gebouw met veel potentieel. 

Stelplaats heeft ruimtelijk enkele stevige troeven. Naast een ruwe uitstraling heeft de plek een diversiteit en samenstelling van binnen- en buitenruimtes die voor de nodige flexibiliteit en bewegingsvrijheid kunnen zorgen.

Geen te statische of propere ruimtes, maar net de mogelijkheid om de ruimte telkens te transformeren in functie van tendensen en noden van een nachtclub.

Inhoudelijk

Daarnaast is het in Stelplaats altijd het doel geweest om onderdak te bieden aan jongereninitiatieven die er gedurende een periode kunnen experimenteren met hun werking. De beoogde nachtclub leunt dicht bij deze sociale missie aan en zou dus een plek in Stelplaats kunnen krijgen bij nieuw vrijgekomen ruimte. Andersom zorgt deze sociale missie er ook voor dat de toekomstige doelgroep van de club al voeling heeft met de plek. 

Toch bestaat er over de verdere toekomst van de site nog veel onduidelijkheid. Stelplaats is momenteel nog steeds een tijdelijk project - dat was duidelijk sinds de start. Momenteel zou er dus enkel op korte termijn een nachtclub binnen Stelplaats mogelijk zijn. De onderhandelingen hiervoor zouden wel makkelijker zijn, aangezien Stelplaats al enkele jaren als jongerencentrum van de stad dient. 

In Stelplaats is er veel inhoudelijke en ruimtelijke bewegingsvrijheid, de plek is op (zeer) korte termijn beschikbaar en gezien de actieve rol van de stad Leuven en de jeugddienst, is de situatie hier ook financieel gezien gunstig. 

United Brands

In 2018 sloot de sportwinkel van United Brands op de Bondgenotenlaan, waardoor een centraal gelegen, grote ondergrondse ruimte leeg kwam te staan. Momenteel is deze bijzondere plek in hartje Leuven nog steeds niet ingevuld.

De ruimte bestaat uit een stukje gelijkvloers en een grote, gebetonneerde casco kelderverdieping - een goede basis voor een nachtclub met nog veel ruimtelijke mogelijkheden.

Er is geen buitenruimte en slechts één bruikbare in- en uitgang, die recht op de residentiële Bondgenotenlaan uitkomt. Het is niet moeilijk in te beelden dat er hierdoor snel geluidsoverlast kan ontstaan. 

Realisatie

Gesprekken tussen stad Leuven en de eigenaar werden opgestart maar verliepen moeizaam. Een gebrek aan duidelijke informatie en inzicht in de inhoudelijke, ruimtelijke en financiële parameters zorgde ervoor dat de plek niet ten gronde onderzocht kon worden.

Toch behoort het pand tot de laatste zes, vooral omdat ze werd opgepikt in de zoektocht naar een clublocatie voor Leuvense studenten. De dienst Studentenzaken probeert nu om het pand beter in kaart te brengen.